Τα Eighties– η εποχή του Ρέιγκαν και της Περεστρόικα, τα χρόνια της περιβόητης «Αλλαγής» (προς το χειρότερο), η αλαζονεία των Γιάπηδων, ο καιρός των πρώτων οικιακών υπολογιστών, τα Videoclub, τα μπλιμπλίκια, οι Σαπουνόπερες, οι καλτ ελληνικές ταινίες, το κιτς, η φριχτή μόδα των καιρών! Μα και μια κάποια αθωότητα, μια χαριτωμένη αφέλεια, συγκριτικά με τα ασύγκριτα πιο κυνικά Ninetiesπου θα ακολουθούσαν…
Έχουμε ταξιδέψει ξανά στο παρελθόν στη Δεκαετία του 80 μέσα από το Λαγούμι, μα αυτή τη φορά αποφάσισα να εστιάσω αποκλειστικά στα μουσικά δρώμενα της συναρπαστικής αυτής δεκαετίας – αναμφίβολα η πιο αντιφατική και πολύχρωμη δεκαετία του 20ουαιώνα.
Ήμουν μικρός στα Eighties– η πρώτη δεκαετία της ζωής μου. Ίσα που ανέπνευσα τον αέρα των καιρών, ίσα που φέρνω στο μνημονικό μου εικόνες και αρώματα που μοιάζουν χαραγμένα σε κάποιο ασυναίσθητο βάθος μέσα μου. Μα έχω την αίσθηση πως ακόμα κι εκείνοι που δεν έζησαν καθόλου τα 80’sφέρουν κάτι από αυτά μέσα τους. Από πολλές απόψεις η σύγχρονη εποχή δεν είναι παρά η μακρόστενη ουρά εκείνων των χρόνων.
Μιλώντας με μουσική γλώσσα, η δεκαετία του 80 ήταν τα χρόνια του NewWaveκαι της Synthpop· η εποχή της Euro-Popκαι ItaloDiscoσκηνής – που έλαβε την τιμητική της στον ελληνικό καλτ κινηματογράφο των καιρών· τα χρόνια της καταξίωσης του HeavyMetalκαι των βασικών παρακλαδιών του· η εποχή του GothicRockκαι του Darkwave· η περίοδος που αναδείχτηκε, σταδιακά, η AcidHouse· η περίοδος που οι Popstarsεγιναν starτου MTV· μα και τα χρόνια που αναπτύχθηκε, υπόγεια, η εναλλακτική/indieμουσική σκηνή· ήταν, τέλος, η εποχή που ανέδειξε την κουλτούρα του Χιπ Χοπ. Το τελευταίο ίσως αποτελεί και τη διαχρονικότερη μουσική κληρονομιά των καιρών.
Όσο αφορά τη δική μας, ελληνική μουσική σκηνή, τα 80sέφεραν σημαντικές ανακατατάξεις, αντανακλώντας το γενικότερο διχασμό μιας κοινωνίας σε μετάβαση. Από τη μία ήταν η ελαφρά (μα ακόμα χαριτωμένη) ποπ των καιρών, αλλά και η καταξίωση του θλιβερού φαινομένου των «Σκυλάδικων» (με τα οποία δεν θα ασχοληθώ). Από την άλλη η πλούσια σε βάθος (μα παραγνωρισμένη) ελληνική εναλλακτική και ροκ μουσική σκηνή, αλλά και κάποια στολίδια του λεγόμενου «Έντεχνου» χώρου. Στη διάρκεια του αφιερώματος (κυρίως στα επόμενα μέρη) θα μιλήσουμε για κάποιους απ’ τους σημαντικότερους δίσκους της ελληνικής ροκ, punkκαι εναλλακτικής σκηνής που είδαν στα 80’s (υπό αντίξοες συχνά συνθήκες) το φως του ήλιου.
Αυτά για εισαγωγή! Πάμε λοιπόν πίσω, κουρδίζοντας το ρολόι πίσω στην αρχή – στο έτος 1980. Λάβετε θέσεις… το ταξίδι ξεκινά!
I - 1980. Νέο κύμα, νέοι καιροί
Κάθε δεκαετία έχει την τάση να μπαίνει αισιόδοξα – το τελευταίο ίσως αποτελεί ψυχολογικό χαρακτηριστικό μας, αντίστοιχο με τις «υποσχέσεις για το Νέο Χρόνο» που συχνά δίνουμε (και εξίσου συχνά παραβλέπουμε στη συνέχεια).
Για τον κόσμο τα Eightiesμπήκαν μάλλον άγαρμπα, σαν το πρωινό ξύπνημα που αισθάνεσαι πιασμένος. Οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ ήταν τεταμένες, ο Αγιατολάχ Χομεϊνί όξυνε τη σύγκρουσή του με τη Δύση, η Μάργκαρετ Θάτσερ συνέχιζε τη σκληρή πολιτική της, ενώ στον Περσικό Κόλπο Ιράκ και Ιράν εμπλέκονταν σ’ έναν μακροχρόνιο, επώδυνο πόλεμο. Η χώρα μας παρακολουθούσε τις εξελίξεις μουδιασμένη, μη γνωρίζοντας ως συνήθως που ανήκει, διχασμένη ανάμεσα στις παραδόσεις και την εξέλιξη.
Μα η μουσική των καιρών ήταν ανεβαστική – εδώ κι εκεί άκουγες μια φωνή να υφαίνει σκοτεινούς ψίθυρους στον άνεμο, μα δεν ήταν ο κανόνας. Η κυρίαρχη τάση της δεκαετίας θα ήταν εκείνη της διασκέδασης, του γλεντιού, των χρωμάτων και των φώτων. Είτε μιλάμε για τις ξέχειλες αρένες στις συναυλίες των BonJoviκαι των Motley Crüe, είτε για τα ποπ χιτ των Whamκαι της Madonna, είτε για τα ανεβαστικά συνθεσάιζερ της Synthpop, είτε ακόμα και για τα εγχώρια τραγούδια του Πασχάλη και της Αλέξιας, η ουσία είναι η ίδια. Τα 80sπολιτισμικά συνέχισαν εκείνο που αναδείχτηκε στο δεύτερο μισό των 70s: μια παράδοση στις απολαύσεις και τα πάρτι, στο χορό και το συναίσθημα. Τα 80sήταν μια δεκαετία σε κίνηση, μια δεκαετία που ήθελε μονίμως να λικνίζεται (όχι πάντα με γούστο). ADecadeInMotion.
Λες και ήθελε με αυτόν τον τρόπο να αποτινάξει τους βαρείς προβληματισμούς των περασμένων δεκαετιών. Φαινομενικά η πολιτικοποίηση παραχωρούσε τη θέση της στις απολαύσεις, η δεξιοτεχνία και τα πομπώδη μουσικά έργα των 70sστην αίγλη των μουσικών χιτ. Με την εμφάνιση του MTVη εικόνα άρχισε να παίζει όλο και μεγαλύτερο ρόλο, σε βάρος συχνά της μουσικής της ίδιας. Το τραγούδι των Buggles“VideoKilledTheRadioStar” ταυτίζεται με το νέο πνεύμα των καιρών, και όχι άδικα.
HDiscoστα χαρτιά είχε πεθάνει – τουλάχιστον στην αυθεντική, αφροαμερικάνικη εκδοχή της. Μα το πνεύμα της ήταν ακόμα ζωντανό στις μουσικές τάσεις των καιρών και σύντομα έμελλε να μεταλαμπαδευτεί στην Ευρώπη. Πολλά από τα pophitsτων καιρών φανερώνουν πως η επιρροή της Discoήταν ακόμα αναμφισβήτητη.
Στη χώρα μας τα Eightiesήταν μια εποχή μουσικών φυλών, συνήθως αυστηρά διαχωρισμένων – μια τάση που έμελλε να ελαττωθεί μόνο στην εποχή του Ίντερνετ. Οι πανκς, οι ποπάδες, οι λαϊκοί, οι new-waveαδες, οι γότθοι, τα μέταλλα. Συχνά ενημερώνονταν για τις μουσικές εξελίξεις από τις λιγοστές μουσικές εκπομπές της τηλεόρασης και τον μουσικό τύπο των καιρών, μα και από στόμα σε στόμα – η ανταλλαγή κασετών έπαιζε το ρόλο που θα έπαιζε, στην εποχή μας, το μοίρασμα αρχείων στο διαδίκτυο. Στο σημερινό αφιέρωμα δεν θα μιλήσουμε πολύ για τις ελληνικές μουσικές εξελίξεις, μα θα επεκταθούμε στα επόμενα μέρη.
![]() |
| Pink Floyd |
Μα τα 80sδεν ήταν μόνο χιτ και γλέντια. Με τον ερχομό της νέας δεκαετίας δύο δίσκοι μονοπωλούσαν το ενδιαφέρον της σκεπτόμενης ροκ κοινότητας: Το “Wall” των PinkFloydκαι το “LondonCalling” των Clash. Αμφότεροι είχαν κυκλοφορήσει την προηγούμενη χρονιά (το “LondonCalling” μόλις τον Δεκέμβρη του 1979), και για τυπικούς λόγους δεν τα περιλαμβάνω στη λίστα με τα 300 άλμπουμ. Μα, επί της ουσίας, ήταν δίσκοι που ανήκουν στη νέα εποχή και το 1980 ήταν η χρονιά τους.
To“Wall” υπήρξε δίσκος που ταρακούνησε όσο λίγοι τα θεμέλια της μουσικής βιομηχανίας, θέτοντας σε αμφισβήτηση το οικοδόμημα πάνω στο οποίο έχει βασιστεί – και αποκαλύπτοντας την πραγματικότητα της μοναξιάς και της αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου. Όλα αυτά σε ένα μουσικό περίβλημα που έκανε (και κάνει ακόμα) θραύση στους ραδιοφωνικούς σταθμούς και τα μουσικά κλαμπ. Αυτή είναι και η παράδοξη αντίφαση αυτού του άλμπουμ. Όσο αφορά το “LondonCalling”, υπήρξε ένας πανκ δίσκος για μη πανκ ακροατές, ένα άλμπουμ που υπερέβη στερεότυπα και κατηγορίες και μπόλιασε τη μουσική δημιουργικότητα με ορισμένους απ’ τους εξυπνότερους πολιτικοποιημένους στίχους που γράφτηκαν ποτέ.
Το ανακάτεμα μουσικών ειδών από πολλές απόψεις υπήρξε χαρακτηριστικό της νέας εποχής και το κατεξοχήν μουσικό στυλ που επιδόθηκε σε αυτό το ανακάτεμα ήταν το NewWave. Συγκροτήματα όπως οι Blondie, οι TalkingHeads, οι Policeκαι οι AdamAndTheAntsείναι απόλυτα χαρακτηριστικοί της νέας δεκαετίας που ξημέρωνε. Συνεχίζοντας τις πειραματικές διαθέσεις του PostPunkμα φέροντας ένα Popμουσικό περίβλημα και ξεπερνώντας τους μουσικούς διαχωρισμούς, επρόκειτο για ένα στυλ που είχε τόσες μορφές όσα και τα συγκροτήματά του. Δεν ήταν ροκ, δεν ήταν ποπ, δεν ήταν πανκ, δεν ήταν φανκ ή ρέγκε ή electro… ήταν NewWaveκαι ενίοτε ήταν όλα αυτά μαζί. Εν έτει 1980 βρισκόταν στο απόγειό του.
Το 1980 ήταν η χρονιά που βγήκε από το τσόφλι του και ο νεοσσός του HeavyMetal– ένας νεοσσός με φωνή βροντερή σαν κεραυνό! Ασφαλώς η μέταλ μουσική δεν περίμενε τα 80sγια να εμφανιστεί, όντας αναπόσπαστο μέρος μιας μεγάλης μερίδας των ροκ μεγαθηρίων των 70s– μα στα 80sήταν που ανδρώθηκε, καταξιώθηκε, έχτισε την ταυτότητά της. Ποτέ δεν θα έφτανε ξανά την αίγλη εκείνων των καιρών.
Τυπικά λοιπόν το εναρκτήριο λάκτισμα δόθηκε με την κυκλοφορία της συλλογής “MetalForMuthas” του 1980 από την EMI. Η συλλογή περιελάμβανε κάποια νέα βρετανικά συγκροτήματα, ο ήχος των οποίων συνδύαζε τη μουσική τεχνική των hardrockgroupsτων 70sμε την ορμή του Punkκαι καθιερώθηκε ως “NewWaveOfBritishHeavyMetal” – γνωστό με τη συντομογραφία ΝWOBHM. Ο νέος αυτός ήχος υπήρξε εξίσου ορμητικός με το πανκ, μα χαρακτηριζόταν από μεγαλύτερη μουσική δεξιοτεχνία, ενώ οι στίχοι του έδιναν λιγότερη έμφαση στον κοινωνικοπολιτικό παράγοντα και περισσότερη στην ατομική ελευθερία και τις τάσεις φυγής. Μεταξύ των συγκροτημάτων που έκαναν εκείνο τον καιρό την εμφάνισή τους ήταν οι AngelWitch, οι TygersOfPanTang, οι DiamondHead, οι Girlschool, οι Saxonκαι οι IronMaiden.
Τελικά δεν είχαν μπει άσχημα τα 80s– και αυτό ήταν μόνο η αρχή.
![]() |
| Iron Maiden - 1980 |
Τα Χιτ. Τι ακουγόταν το 1980
Οι σελίδες του ημερολογίου οδεύουν με ταχείς ρυθμούς προς τα πίσω. Ο υπολογιστής σου έχει παροδικά χαθεί, οι δεκάδες φάκελοι με τα mp3 το ίδιο, και τη θέση τους έχουν πάρει το πικάπ και οι δίσκοι. Δεν έχεις κινητό τηλέφωνο, δεν έχεις ίντερνετ και η τηλεόραση σου θυμίζει για ποιο λόγο την ονόμαζαν «το χαζοκούτι»: είναι ένα μεγάλο ξύλινο κουτί. Ομολογουμένως με την ξύλινη αυτή τηλεόραση και το πικάπ το σαλόνι του σπιτιού σου δείχνει περισσότερο γεμάτο.
Ανοίγεις την τηλεόραση. Τι είναι αυτό; Που βρίσκονται οι τηλεοπτικοί σταθμοί! Δύο κανάλια όλα κι όλα; Άσε που το πρόγραμμά τους είναι αλλόκοτο! Ούτε πρωινάδικα, ούτε παράθυρα στις ειδήσεις, και οι διαφημίσεις είναι ελάχιστες! Δεν έχεις καταλήξει αν προτιμάς αυτή την τηλεόραση από εκείνη που είχες συνηθίσει. Όσο βλακώδης είναι εκείνη που γνώριζες, άλλο τόσο βαρετή μοιάζει αυτή.
Κοιτάγεσαι στον καθρέπτη: δες τι μαλλί έχεις! Για πότε φούσκωσε έτσι; Και αυτά τα πολύχρωμα μπλουζάκια, αυτά τα στενά παντελόνια! Τελικά έχει γούστο αυτή η εποχή, ή όχι;
Μέχρι που αποφασίζεις να ανοίξεις το μαγικό ραδιόφωνο – εκείνο που βρήκες καταχωνιασμένο σε κάποιο Λαγούμι της Κουνελοχώρας. Μεμιάς σε κατακλύζουν οι μεγαλύτερες επιτυχίες του έτους στο οποίο έχεις βρεθεί: του 1980. Και αφήνεσαι στο ρυθμό τους.
![]() |
| Debbie Harry |
Οι Blondieμε το “Call Me”σημείωναν τη μεγαλύτερη επιτυχία τους – και αυτή η DebbieHarry, ω θεοί, τι μωρό που ήταν. Ο GaryNumanμε το “Cars”έμενε πιστός στη φουτουριστική διάθεση που τόσο αγαπητή ήταν εκείνα τα χρόνια: πραγματικά ένιωθες πως η δεκαετία του 80 σηματοδοτούσε την είσοδο στον κόσμο του Μέλλοντος – αρκεί να θυμηθούμε πως βρισκόμαστε στα χρόνια του «Πολέμου των Άστρων» και των διαστημικών ρούχων στις συναυλίες… αν και για μια μερίδα κόσμου, ο κόσμος του Μέλλοντος έμοιαζε περισσότερο με το “1984” του Όργουελ.
“Another Brick In The Wall”, λοιπόν, έλεγαν οι PinkFloyd, καλώντας μας να βγούμε απ’ το κοπάδι, να μη γίνει κιμάς η σκέψη μας. Και ο κόσμος υποδέχτηκε το μήνυμα των Floydχορεύοντας το τραγούδι. “Enola Gay”τραγουδούσαν με εκείνο το χαρακτηριστικό, παιδικό σχεδόν ρυθμό οι OrchestralManoeuvresInTheDark (OMD) – δες εξάλλου πόσο προσεγμένοι, πόσο καλοντυμένοι δείχνουν στο videoclip– μα οι στίχοι του τραγουδιού μιλούσαν για το πυρηνικό ολοκαύτωμα. Αγαπημένα Eighties!
Δεν ήταν λίγα τα αγαπησιάρικα τραγούδια που έφταναν στην κορυφή των chartsτον καιρό εκείνο – αναμφισβήτητα περισσότερα συγκριτικά με τις μέρες μας. Ο πειρασμός να σκεφτούμε πως ήταν περισσότερο ρομαντικοί οι καιροί τότε είναι μεγάλος – πολύ μεγάλος. Μα δεν θα το ομολογήσουμε – αρνούμαστε να το κάνουμε.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα το “All Out of Love”των AirSupplyκαι το “Do That To Me One More Time”των CaptainandTennille. Ακούστε τα. Αφήστε τον εαυτό σας να φανταστεί πως τα αφιερώνει σε κάποια ύπαρξη – ή ακόμα καλύτερα, πως τα ακούτε μαζί, οι δυο σας. Να και ο Μιχαλάκης, τον καιρό που ήταν ακόμα μαύρος – και φυσιολογικός. “Rock With You”μας λέει, κι εμείς αποδεχόμαστε το αίτημά του. Η δεκαετία που ξημέρωνε θα του ανήκε δικαιωματικά – μα ο κόσμος ακόμα δεν το είχε συνειδητοποιήσει. Τον βλέπουμε στο βίντεο να τραγουδάει εντός ενός απόλυτα μινιμαλιστικού πλαισίου, με ορισμένα φώτα και κάποιους καπνούς – τίποτα περισσότερο. Δεν είχε έρθει ακόμα ο καιρός που το Videoclipθα γινόταν τέχνη και υπερπαραγωγή ταυτόχρονα… μα το 1982 ήταν κοντά.
![]() |
| Michael Jackson meets Brian May - 1980 |
Να και η μούσα του Michael, DianaRoss, στο πιο ανεβαστικό από τα τραγούδια της: Upside Down! Ο αέρας της Discoήταν ακόμα διάχυτος. Κάτι που φανερώνεται σ’ ένα ακόμα μεγάλο χιτ των καιρών, το “Funky Town”των Lipps, Inc. Τι λέτε, πάμε στην «παλιά τη Ντισκοτέκ»;
Ο κυρίαρχος ρυθμός των καιρών ήταν το δίχως άλλο χορευτικός. Δεν ήταν λίγες οι ροκ μπάντες των 70sπου επιδίωξαν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τους Queen. To 1980 ήτανηχρονιάτου“Crazy Little Thing Called Love”καιτου“Another One Bites The Dust”.Το δεύτερο ανήκε στα αγαπημένα τραγούδια του MichaelJackson. Οι φίλοι του παλαιότερου, συμφωνικού ροκ ήχου τους στράβωσαν με τη μουσική αυτή στροφή των Queen… μα τα 80sθα ήταν φτωχότερα δίχως τραγούδια σαν αυτά.
Ο κινηματογράφος της δεκαετίας του 80 αποτελεί θέμα για ξεχωριστό αφιέρωμα από μόνο του, ωστόσο, μένοντας στο μουσικό κομμάτι και στον πρώτο χρόνο της δεκαετίας, θα αναφερθούμε σε δύο ταινίες που χάρισαν ένα διαχρονικό soundtrack– πολύ διαφορετικά το ένα από το άλλο ομολογουμένως. Η πρώτη ταινία είναι το “Fame”– με πρωταγωνίστρια και ερμηνεύτρια την IreneCara. Η θεματική του άσημου ήρωα της καθημερινότητας που αγωνίζεται και κατορθώνει τελικά να πετύχει το όνειρό του θα λέγαμε πως αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την ψυχολογία των καιρών – αυτά ήταν τα Eighties, ονειροπόλα, αισιόδοξα και αφελή συνάμα. Χρειάζεται άραγε να υπενθυμίσω ταινίες με ανάλογη θεματολογία, όπως η σειρά των “Rocky” και τα “KarateKid”;
Άραγε οι καιροί μας έχουν ανάγκη από κάποια ανάλογη ψυχολογική ώθηση; Ή μήπως είναι αδύνατον να συνεχίσεις να ονειρεύεσαι όταν έχεις πια ξυπνήσει;
Θέλω να πιστεύω πως μπορεί να υπάρξει ένας συνδυασμός των δύο…
Η δεύτερη ταινία δεν ήταν άλλη από το περίφημο “Blues Brothers”– που αποδόθηκε στη χώρα μας με τον… ευφυέστατο τίτλο “Οι Ατσίδες Με Τα Μπλε”. Μια υπενθύμιση και ταυτόχρονα ένας φόρος τιμής στην τόσο πλούσια παράδοση της αμερικανικής μαύρης μουσικής, από την παλιά Jazzστα Bluesκαι τη Soul. Τα 80sδεν ήταν η δεκαετία τους, μα οι μουσικόφιλοι του κόσμου γνωρίζουν καλά πως οι συγκεκριμένες μουσικές ούτως ή άλλως είναι αξεπέραστες. [για τους φίλους της Jazz, θυμίζω πως η μεγάλη μου παρουσίαση στην ιστορία της συνεχίζεται – και θα επανέλθουμε στη διάρκεια του χειμώνα, εδώ, μέσα από τις σελίδες της Κουνελοχώρας].
Άλλες επιτυχίες του 1980; Η PatBenatarκάνει την εμφάνισή της με το “HitMeWithYourBestShot”, η ιδιαίτερα δημοφιλής τον καιρό εκείνο OliviaNewtonJohn (που τη μάθαμε από το “Grease”) έκανε ντουέτο με τους ElectricLightOrhestraερμηνεύοντας το “Xanadu”, η BetteMidlerαναδεικνυόταν «τραγουδίστρια της χρονιάς» με τραγούδια όπως το “TheRose”, η BarbraStreisandμας έκανε να σιγοψιθυρίζουμε (και ας είμαστε άντρες) το “Woman In Love”, oBillyJoelτόνιζε πως “It’sOnlyRock‘nRollToMe”, οι BrothersJohnsonσυνέχιζαν τη αφροαμερικανική χορευτική παράδοση των 70sμε το “Stomp!” και ο ChristopherCrossμε το “Ride Like The Wind”μας έδινε ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα τραγούδια των καιρών.
Μα εκείνο που έχει περισσότερο ενδιαφέρον ξέρετε ποιο είναι; Δεν έχουμε ακόμα περάσει στην καταμέτρηση των σημαντικότερων δίσκων της χρονιάς! Ήρθε η ώρα, το λοιπόν… Συνεχίστε την ανάγνωση μαζί μου… και στο τέλος ας αναλογιστούμε πόσο πλούσια, μουσικά, υπήρξε αυτή η χρονιά. Και δεν βρισκόμαστε παρά στο ξεκίνημα της δεκαετίας.
![]() |
| Diana Ross - 1980 |
II– 1980. Τα Σημαντικότερα Άλμπουμ της Χρονιάς.
Προτού ξεκινήσω με την παρουσίαση των δίσκων, να διευκρινίσω πως η αρίθμησή τους στη λίστα είναι τυχαία, και γίνεται έχοντας ως κύριο άξονα το μουσικό τους στυλ. Όσο αφορά τις επιλογές; Τα κριτήρια επιλογής μου είναι η επιδραστικότητα των δίσκων, ο «αέρας» που άφησαν στην εποχή τους, μα και το προσωπικό γούστο– αναπόφευκτο το τελευταίο. Ένας από τους λόγους που επέλεξα να συμπεριλάβω, σε όλη τη διάρκεια του αφιερώματος, όχι 100, όχι 200, μα 300 δίσκους ήταν αυτή ακριβώς η επιθυμία μου να «χωρέσω» όσο το δυνατόν περισσότερα στυλ και ιδιώματα.
Μα ακόμα κι εδώ, σε ένα αφιέρωμα 10.000 λέξεων, δεν χωράνε "τα πάντα", επομένως ζητώ να το κατανοήσετε αυτό. Εν τέλει οι επιλογές αντανακλούν τα προσωπικά μου γούστα και κριτήρια.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, ταξιδεύοντας προς Αγγλία μεριά με το…
1 # Adam And The Ants - Kings Of The Wild Frontier
Το πρώτο άλμπουμ της παρουσίασής μας είναι και από τα πιο παράξενα των καιρών. Ιθύνων νους ένας ιδιόμορφος μουσικός, ο AdamAnt, κινητήριος μοχλός της παραγωγής ο MalcolmMcLaren (των SexPistols) και μέλη της μπάντας ένα… σινάφι πειρατών και μούτρων! Ή τουλάχιστον αυτή την αίσθηση έδινε στον κόσμο, που αγκάλιασε με θέρμη τον δίσκο, καθιστώντας τον έναν απ’ τους δημοφιλέστερους της εποχής του.
Μουσικά πρόκειται για ένα σύμφυρμα πολλαπλών στυλ, που μόνο μια επιφανειακή προσέγγιση θα μπορούσε να ταυτίσει με το PostPunkρεύμα των καιρών. Επί της ουσίας πρόκειται για ένα μουσικό έργο πέρα από ταμπέλες. Ρυθμοί που αλλού θυμίζουν Rockabilly, αλλού κάποιο soundtrackτου EnnioMorricone, αλλού φέρνουν κατά νου το Punkκαι αλλού μοιάζουν με ταινία τρόμου. Όλα δοσμένα με μια αναρχική, πειραματική, πειρατική διάθεση. Ο Adamκαι η παλιοπαρέα του κατέφυγαν στη χρήση πολλαπλών μουσικών υφών, αντλώντας στοιχεία από δω κι από κει, εξωθώντας ως και τον MichaelJacksonνα τηλεφωνήσει στον Adamκαι να τον ρωτήσει πως ηχογράφησε τους ιδιόμορφους ήχους των κρουστών του. Όσο αφορά την επιρροή του δίσκου, αυτή εξαπλώθηκε από το χώρο της mainstreampopως τον MarilynMansonκαι τους Slipknot.
Όχι και άσχημα για μια συμμορία πειρατών.
2 # TalkingHeads– RemainInLight
Σκέψου να έχεις φτάσει κοντά στην ηλικία των 40, να έχεις μια σταθερή δουλειά, αμάξι, οικογένεια και όλα… και ξαφνικά να αναρωτιέσαι: “πως έφτασα ως εδώ;”. Και όλος αυτός ο κόσμος, αυτό το τακτοποιημένο αστικό σύμπαν, το καθημερινό εργατικό ωράριο, η γυναίκα και τα παιδιά και όλα, να σου φαντάζουν σχεδόν ψεύτικα… Άραγε επέλεξα ο ίδιος να έχω αυτή τη ζωή; - μπορεί να σκεφτείς. Και που πάω τώρα; Ποιο είναι το νόημα, τέλος πάντων; Ποιος κινεί τα νήματα σε αυτό τον κόσμο, σε αυτή τη μικρή – την τόσο μικρή – ζωή μου; Όχι – δεν αναγνωρίζω τον εαυτό μου σε όλα αυτά – δεν είμαι εγώ αυτός!
Γιατί όλα μοιάζουν ίδια… όλα μοιάζουν ίδια και ίδια και ίδια.
Αυτό υπήρξε το επίκεντρο της θεματικής του “OnceInALifetime” των TalkingHeads. Το γνωστότερο τραγούδι του δίσκου τους “RemainInLight” και ένα από τα πιο αγαπημένα τραγούδια των καιρών.
Ουσιαστικά επρόκειτο για το αλλοτινό πνεύμα της Punk, δίχως την επιθετικότητα του Punkόμως, δοσμένο με έναν ωριμότερο, περισσότερο εγκεφαλικό τρόπο. Αυτοί ήταν οι TalkingHeadsκαι η μουσική τους συμπλήρωνε απόλυτα το πνεύμα αναζήτησης που τους χαρακτήριζε. Ίσως το χαρακτηριστικότερο από τα συγκροτήματα του NewWave, σε αυτόν εδώ τον τέταρτο δίσκο τους συνδυάζουν το post-punk, το φανκ, τη ροκ, το ποπ, το worldbeat, τους ethnicρυθμούς, παρουσιάζοντας ένα αμάλγαμα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το απόλυτο ξεπέρασμα των ορίων – λες και ο σαραντάρης της ιστορίας μας κατορθώνει επιτέλους να βγει απ’ το καβούκι του, ν’ αποδράσει απ’ την εικονική πραγματικότητά του…
Και όλα αυτά σε παραγωγή BrianEno. Toαποτέλεσμα – μουσικά και στιχουργικά – δεν μπορεί παρά να είναι διαχρονικό όσο ελάχιστα.
Same as it ever was?
Λένε να μην κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του, μα στην περίπτωση των δίσκων δεν ισχύει αυτό. Και στην περίπτωση του “Vienna” των Ultravoxτο περιεχόμενο του δίσκου είναιτο εξώφυλλό του: σικάτο, στιλάτο, προσεγμένο, ατμοσφαιρικό και βαθιά καλλιτεχνικό. Ένας δίσκος που εναλλάσσει με μαεστρία μεταξύ των συνθεσάιζερ και των κλασικών οργάνων, που πλέει αρμονικά ανάμεσα στα στενά περάσματα της ηλεκτρονικής και της ποπ, της συνθετικής και της ροκ.
Ανήκει και αυτός στο μεγάλο εκείνο ρεύμα των NewWavealbumsπου κατέκλυσαν την Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του 80 – και ξεχωρίζει ως ένα από τα ωραιότερα του είδους, βαθιά χαρακτηριστικό της εποχής του από τη μία, μα παρέχοντας και άφθονες δόσεις διαχρονικής μουσικής απόλαυσης από την άλλη. Ο ήχος του “Vienna” είναι φουτουριστικός, με εκείνο τον τόσο χαρακτηριστικό τρόπο που εννοούσαν τον φουτουρισμό τα 80’s. Και είναι βαθιά λυρικός, θερμός στο άκουσμά του, κόντρα στην παράδοση των ψυχρών ηλεκτρονικών δίσκων ανάλογου περιεχομένου. Αν σε αυτά προσθέσουμε το πολυεπίπεδο των συνθέσεων, τις μουσικές εναλλαγές και τη ποικιλομορφία που φτάνουν να θυμίζουν ως και σχήματα του ProgressiveRockχώρου (ακούστε για παράδειγμα το εναρκτήριο ορχηστρικό “Astradyne” που ανοίγει το δίσκο), τότε μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως έχουμε να κάνουμε με ένα κλασικό άλμπουμ.
Οι Ultravoxαγαπήθηκαν βαθιά στην Ευρώπη (και στη χώρα μας), μα αγνοήθηκαν στις ΗΠΑ – ίσως να μην είναι τυχαίο το τελευταίο. Ο ήχος τους φέρει στοιχεία από γερμανικό Krautrock, Synthpopκαι ευρωπαϊκή συνθετική μουσική. Ο συνδυασμός των συνθεσάιζερ με τα έγχορδα και το πιάνο ίσως ήταν πολύ εγκεφαλικός για να πιάσει στις ΗΠΑ. Μα αυτό είναι και το σημαντικότερο προνόμιο του “Vienna”: η ικανότητά του να σμίγει μουσικά ιδιώματα και γούστα που φαινομενικά είναι αταίριαστα. Πέρα από ταμπέλες, εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν από τους πιο προοδευτικούς δίσκους της δεκαετίας.
Θα παρομοίαζα το δίσκο με ένα θερμό δειλινό, ενώ ο ήλιος ξετυλίγει τις τελευταίες του ακτίνες πάνω σε μια πόλη που καρδιοχτυπά. Πάνωσεκτίριαπουφλέγονταιστηνπροσμονήτηςνύχτας.
4 # David Bowie – Scary Monsters (And Super Creeps)
Στο μεταξύ ο DavidBowieυποδέχεται τη δεκαετία του 80 με βρυχηθμούς, διαπεραστικές κιθάρες και γιαπωνέζικα – αυτές είναι οι εντυπώσεις από το εναρκτήριο “It’sNoGame (No. 1)”. Κι έναν δίσκο για τον οποίο μια μερίδα κόσμου είπε πως είναι ο «τελευταίος αναγκαίος Bowieδίσκος». Ασφαλώς δεν ισχύει το τελευταίο· μα ενώ ο διάδοχος του παρόντος δίσκου, το “Let’sDance” του 1983 παρουσίαζε μια περισσότερο φιλική ραδιοφωνικά όψη του Bowie, το “ScaryMonsters” μένει απολύτως πιστό στις δημιουργικές ανησυχίες του, που τόσο χάραξαν τη μουσική της δεκαετίας του 70.
Το “ScaryMonsters” συνιστά ένα βήμα προς τα μπρος και μια ματιά προς τα πίσω. Υπερβαίνει την πειραματική ατμόσφαιρα της προγενέστερης «Τριλογίας του Βερολίνου», όντας αμεσότερο και κατέχοντας μια πιο χύμα ροκ αισθητική, μα ταυτόχρονα αντλεί στοιχεία όχι μόνο από τους συγκεκριμένους δίσκους, μα και από την πρώιμη περίοδο του Bowie– φτάνοντας ως τα χρόνια του “SpaceOddity”. Τραγούδια όπως το σαρωτικό ομότιτλο ανήκουν στις πιο δυναμικές στιγμές της καριέρας του, ενώ στιγμές όπως το “AshesToAshes” υπενθυμίζουν την άλλη, γλυκύτερη όψη του Bowie.
Οι δυνατές κιθάρες του δίσκου δεν είναι τυχαίες: ο RobertFrippτων KingCrimsonδίνει το παρόν στα “ScaryMonsters”, “UpTheHillBackwards” και “Fashion”, ενώ ο PeteTownsendτων Whoκάνει την εμφάνισή του στο “BecauseYou’reYoung”.
Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε το στιχουργικό και ιδιαίτερα πολιτικοποιημένο περιεχόμενο του άλμπουμ μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πως έχουμε να κάνουμε με έναν ακόμα αναγκαίο Bowieδίσκο.
5 # EchoAndTheBunnymen– Crocodiles
Κόντρα στο κυρίαρχο ανεβαστικό ρεύμα που έμελλε να χαρακτηρίσει τα Eighties, αναπτύχθηκε στη Βρετανία – σαν φυτό που βλασταίνει στα σκοτάδια – ένα μουσικό κίνημα εσωστρεφές και υποχθόνιο. Ήταν οι εκπρόσωποι της Punkπου αντί να κοιτάζουν προς τα έξω, κοίταζαν πλέον προς τα μέσα. Η μουσική τους δεν ήταν τόσο επιθετική, μα ό,τι έχανε σε οργή το κέρδιζε σε εκείνο που θα λέγαμε «Υπαρξιακό Άγχος». Ήταν η νέα γενιά των Eightiesπου μόρφαζε απέναντι στην επίπλαστη πραγματικότητα των καιρών, που δεν καλύπτονταν από τις τεχνητές ανάγκες της εποχής – μα ούτε έβρισκε ανακούφιση στις άφθονες ιδεολογίες που επικρατούσαν.
Το εξώφυλλο του ντεμπούτου των EchoAndTheBunnymen“Crocodiles” είναι απόλυτα χαρακτηριστικό. Νεαροί σ’ ένα δάσος που μοιάζει ψεύτικο, δέντρα ξεγυμνωμένα, ένας φωτισμός σχεδόν αλλότριος, τρομακτικός. Μα ταυτόχρονα – και αυτό ίσως είναι και το πιο τρομακτικό όλων – δείχνει παράξενα φιλόξενος.
«Δεν ξέρω τι θέλω, έλα να με σώσεις»,μας εξομολογείται στους στίχους ο Ian McCulloch, τραγουδιστής και κιθαρίστας της μπάντας. Η ειλικρίνειά του είναι γυμνή όσο τα δέντρα στο εξώφυλλο. Αυτή ήταν η άλλη πλευρά των χαρούμενων 80’s, σκοτεινή όσο η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού.
Η βρετανική σκηνή του Post-Punkθα συνέχιζε σε αυτό τον ομιχλώδη δρόμο στα επόμενα χρόνια, χαράζοντας σε μεγάλο βαθμό τις μουσικές εξελίξεις της εναλλακτικής σκηνής. Δεν ήταν για όλους και ενίοτε θα έφτανε να μετατραπεί σε στερεότυπο – μα η πρώιμη αυτή εκδοχή του υπήρξε αυθεντική, αν μη τι άλλο. Με τον ίδιο τρόπο που είναι αυθεντικό το λογοτεχνικό άγχος ενός Κάφκα, η υπαρξιακή αναζήτηση ενός Καμύ, και οι εφηβικές αμφιταλαντεύσεις ενός Σάλιντζερ.
6 # TheCure– SeventeenSeconds
Υπάρχουν δίσκοι που μοιάζουν να έχουν δημιουργηθεί μέσα σε συγκεκριμένα καιρικά φαινόμενα, με πρώτη ύλη τους το φως του ήλιου, τα σύννεφα, τη βροχή… ή το σκοτάδι. Το “SeventeenSeconds” των Cureείναι ό,τι ακριβώς βλέπουμε στο εξώφυλλό του: ομίχλη μετουσιωμένη σε ήχο. Συννεφιά πλασμένη σε νότες. Καταχνιά υποδυόμενη στίχους.
Είναι επίσης ο τέλειος δίσκος του Νοέμβρη. Όταν βλέπεις τον χειμώνα να ‘ρχεται και κλειδαμπαρώνεις το παράθυρο σου, γνωρίζοντας πως η συνέχεια θα είναι κρύα, πολύ κρύα.
Μα όχι ακόμα – όχι ακόμα. Ετοιμάζεις να πιεις ένα ζεστό ρόφημα, τρυπώνεις στο ζεστό σου πάπλωμα και… αναπολείς. Αφήνεσαι στο παρελθόν, θυμάσαι στιγμές που χάθηκαν, πλάθεις σκέψεις για στιγμές που θα ήθελες να έρθουν. Και προσπαθείς να εμποδίσεις την ομίχλη να διαπεράσει το κλειστό παντζούρι, να κλείσεις έξω τον χειμώνα – να διατηρήσεις ένα ζεστό, πάντα ζεστό καταφύγιο στη σκέψη σου. Μα η ομίχλη έρχεται και σου χαρίζει όνειρα…
Και χάνεσαι σε δάση που οι κορμοί των δέντρων μοιάζουν θαμμένοι σε μια θάλασσα καταχνιάς. Και αποζητάς εκείνο το κορίτσι που για μια στιγμή και μόνο είδες τη μορφή της – κι ύστερα χάθηκε, κι εσύ τρέχεις ξωπίσω να την πιάσεις, γνωρίζοντας πως αν τη χάσεις, θα χάσεις το όνειρο – θα ξυπνήσεις. Μα όσο την κυνηγάς τόσο βυθίζεσαι στον λαβύρινθο του ονείρου σου… και όσο βυθίζεσαι, να ξέρεις, τόσο πιο επώδυνο θα είναι το ξύπνημα.
Μα προς το παρόν το όνειρο είναι γλυκό, σχεδόν ευχάριστο. Και ας εισχωρεί, λίγο λίγο, ο χειμώνας απ’ το παράθυρο που άνοιξε…
Ναι – με αυτά τα λόγια θέλησα να περιγράψω αυτόν εδώ, τον δεύτερο δίσκο των Cure, κι ένα από τα αγαπημένα μου άλμπουμ της δεκαετίας. Γιατί κάποιες φορές μπορείς να μιλήσεις μόνο μέσα από μεταφορές και παρομοιώσεις, πλάθοντας εικόνες σαν εκείνες που σου χαρίζει η μουσική του δίσκου.
Επιλογές:A Forest (από ένα liveπου θα ήθελα πολύ να είχα ζήσει – το περίφημο RockInAthensτου 1985), PlayForToday, Three, M, AtNight
Το περιεχόμενο αυτού του δίσκου δεν είναι μουσική· είναι ένα εισιτήριο για τις βαθύτερες, τις πιο καταχωνιασμένες γωνιές της ψυχής. «Ένα ταξίδι στη σκοτεινή πλευρά του εαυτού σου»,όπως τον περιέγραψε ο κιθαρίστας BernardSumner. Εκεί που έχει πάντα κρύο. Εκεί που είσαι πάντα μόνος. Δεν μπορείς ν’ ακούσεις αυτό το άλμπουμ υπό οποιεσδήποτε συνθήκες – τα αισθήματα με τα οποία ξεχειλίζει είναι υπερβολικά γυμνά, υπερβολικά ειλικρινή.
Είναι αδύνατο να αποσυνδέσεις το περιεχόμενο αυτού του δίσκου από τη μοίρα του στιχουργού τους, Ian Curtis, ο οποίος δεν έζησε για να δει τα τραγούδια αυτά να κυκλοφορούν υπό το φως του ήλιου. Αυτοκτόνησε λίγο καιρό πριν κυκλοφορήσει το άλμπουμ. Στη σκιά της ψυχής του έζησαν, στη σκιά έμειναν για πάντα για εκείνον.
Το ειρωνικό είναι πως κανένας από τα υπόλοιπα μέλη των JoyDivisionδεν είχε καταλάβει τι συνέβαινε μέσα στην ψυχή του τραγουδιστή τους. Σύμφωνοι, οι στίχοι φανέρωναν μια ψυχή βασανισμένη, έναν άνθρωπο που αγωνιζόταν να υπερκεράσει τη θλίψη του μέσω της τέχνης… μα δεν είχαν συνειδητοποιήσει πως ήταν τόσο σοβαρό. Πως όλα αυτά τα εννοούσε. Ίσως να μην προσπάθησε και ο ίδιος να τους εξηγήσει – κουβαλούσε μέσα του τον πόνο του σαν κάτι βαθιά προσωπικό. Τον εξωτερίκευε έμμεσα με στίχους, μα παρέμενε κλειστός και απρόσιτος στην καθημερινότητά του. Ίσως η μοναδική του έκκληση για βοήθεια να ήταν αυτοί οι στίχοι, που και σήμερα τους ακούμε ανατριχιάζοντας.
Το “Closer” καθιερώθηκε ως ένας από τους σημαντικότερους δίσκους της Post-Punkσκηνής, μα η επιτυχία του δεν στηρίχτηκε μόνο στο θάνατο του IanCurtis– ούτε στη φήμη που εξάπλωσε, αγγίζοντας τα όρια της μυθοποίησης. Υπάρχει πραγματικά καλή μουσική εδώ μέσα. Το ατμοσφαιρικότερο άλμπουμ των JoyDivision, ένας δίσκος που ντύνει την εσωστρέφεια με νότες, η επιδραστικότητα του οποίου έμελλε να είναι καθοριστική για όλη τη μεταγενέστερη εναλλακτική βρετανική σκηνή. Δεν πρέπει να παραλείπουμε, εξάλλου, πως η μουσική ήταν δημιούργημα των εναπομεινάντων, πλην του IanCurtis, μελών του συγκροτήματος – η εκτενής χρήση των πλήκτρων και του συνθεσάιζερ αποκαλύπτει εν μέρει την κατεύθυνση που θα έπαιρναν στο μέλλον, ως NewOrder. Μόνο να φανταστούμε μπορούμε πως θα ήταν το μελλοντικό συγκρότημα αν είχαν τον IanCurtisανάμεσά τους.
Μα τον καιρό που γράφονταν αυτά τα τραγούδια κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει το μέλλον. Ακόμα και αυτό το εξώφυλλο, το τόσο θλιβερό και όμορφο, κανείς δεν είχε φανταστεί πόσο αληθινό θα φάνταζε μετά την κυκλοφορία του – η επιλογή του είχε γίνει καιρό πριν.
Ευτυχώς, οι εναπομείναντες JoyDivisionσυνέχισαν – η επιθυμία τους να ζήσουν και να δημιουργήσουν ήταν που μας αποκάλυψε τα τραγούδια ενός δίσκου που θα μπορούσε να είχε μείνει για πάντα καταχωνιασμένος στη σκιά. Ένας δίσκος που ξεκίνησε ως ένα μουσικό άλμπουμ… και κατέληξε ένας αποχαιρετισμός.
Pushed to the limit, we dragged ourselves in,
Watched from the wings as the scenes were replaying,
We saw ourselves now as we never had seen.
Portrayal of the trauma and degeneration,
The sorrows we suffered and never were free.
Επιλογές: Decades, Twenty Four Hours, The Eternal, A Means To An End, Isolation
8 # Bauhaus– InTheFlatField
Ναι λοιπόν, έχεις πεθάνει. Είσαι νεκρός, το ξέρεις πως είσαι. Θυμάσαι καλά τις τελευταίες σου στιγμές. Μα τότε πως γίνεται και σκέφτεσαι; Πως γίνεται και κοιτάζεις γύρω σου, πως αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο;
Δεν είσαι πνεύμα – έχεις σάρκα και οστά, το βλέπεις με τα μάτια σου. Μα – πράγμα παράξενο – η σάρκα σου έχει μια ωχρή, σχεδόν ασπρουλιάρικη απόχρωση.
Οι πρώτες νότες και τα εναρκτήρια φωνητικά του “DarkEntries” δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για αμφιβολίες: είναι η ώρα μετά τις ώρες, όταν ο ήλιος πια δεν έχει δύναμη. Η ώρα που οι βρικόλακες αλωνίζουν τη γη που μακάρια ονειρεύεται.
Κι όμως – το ντεμπούτο των Bauhaus, ο δίσκος που θα λέγαμε πως γέννησε σε μεγάλο βαθμό ολόκληρη την σκηνή του GothicRock, δεν απέσπασε καλές κριτικές όταν κυκλοφόρησε. Ανούσιο τον χαρακτήρισαν, αδιάφορο, επιτηδευμένο. Και σήμερα δεν υπάρχει κριτικός που να μην πίνει κρασί στο όνομά του – πράγμα που μας λέει λιγότερα για τον ίδιο το δίσκο και περισσότερα για τους επονομαζόμενους κριτικούς που υπάρχουν γύρω μας.
Καμία φωνή δεν έμοιαζε με του PeterMurphy– πραγματικά νομίζεις πως τραγουδάει ένα βαμπίρ. Αλλού βαθιά και σχεδόν αισθαντική – και αλλού οξεία, διαπεραστική, αλλοπαρμένη, σχεδόν στριγγλίζοντας. Τον καιρό εκείνο δεν υπήρχε η μουσική ταμπέλα του “gothic”. Το “InTheFlatField” υπήρξε εκείνη η πλευρά του Post-Punkπου ερωτεύτηκε το σκοτάδι. Σύντομα θα άνοιγε στο Λονδίνο το περίφημο “Batcave”, όπου θα συνασπίζονταν, σαν ορδή νυχτερίδων, τα παιδιά της νύχτας. Οι punksπου εγκατέλειψαν το πανκ για χάρη ενός σκοτεινού ρομαντισμού. Ενός ρομαντισμού που ξυπνάει πάντα μετά τις Δώδεκα τα Μεσάνυχτα.
9 # SiouxsieAndTheBanshees– Kaleidoscope
Οι πρώτες ανατριχιαστικές εκείνες νότες του “HappyHouse” – το τραγουδιού με το οποίο ανοίγει ο δίσκος – θα αρκούσαν από μόνες τους για να τον συμπεριλάβω στη λίστα με τα κορυφαία της δεκαετίας. Η μορφή της Siouxsie, του ανθρωπόμορφου θηλυκού πάνθηρα που έθεσε τα θεμέλια για ολόκληρο το κατοπινό “goth” lookστις γυναίκες θα ήταν ένας επιπρόσθετος λόγος. Μα αυτά δεν αποτελούν παρά το κερασάκι στην τούρτα.
Μια τούρτα καταμεσής ενός ολάνθιστου γαμήλιου τραπεζιού, στο μέσο μιας αραχνιασμένης αίθουσας, στα άδυτα ενός παρανοϊκού σπιτιού. Ενός σπιτιού γεμάτο από ηχώ, άδειο από ανθρώπους.
Το “Kaleidoscope” είναι ο τρίτος δίσκος των SiouxsieandtheBanshees– και ο σκοτεινότερός τους μέχρι τότε. Αρκεί να ακούσετε κομμάτια όπως το “Tenant” και το “LunarCamel” για να αισθανθείτε πως τα φώτα χαμηλώνουν γύρω σας και πυκνώνουν οι σκιές. Τραγούδια σαν το “RedLight” θυμίζουν κάποιο παγωμένο βιομηχανικό θάλαμο. Κρύο, μηχανικό, μα και βαθιά ερωτικό. Βαθιά ερωτική η φωνή της Siouxsie (προφέρεται: Σούζι) και παγωμένο το φιλί της.
Βρισκόμαστε σε μια κομβική περίοδο. Δίσκοι όπως αυτός, το “SeventeenSeconds” των Cureκαι το “InTheFlatField” των Bauhaus (όλοι του 1980) γέννησαν το Goth– τότε, που ακόμα δεν ονομαζόταν έτσι και γι’ αυτό ήταν αυθεντικό. Αν μάλιστα σε αυτούς προσθέσουμε το ολικό ξεγύμνωμα ψυχής που ονομάζεται “Closer”, έχουμε μπροστά μας το απόλυτο αντίβαρο στην εύθυμη πλευρά της δεκαετίας του 80 – κι έναν από τους συναρπαστικότερους προλόγους στη μουσική της.
Κλείνω με το “Christine”. Κατά τη γνώμη μου το τραγούδι-επιτομή της Siouxsie, ένα κομμάτι χαμηλών τόνων και κολλητικού, σχεδόν υπνωτικού ρυθμού, που σε ανατριχιάζει περισσότερο για εκείνα που δεν αποκαλύπτει, παρά για όσα αποκαλύπτει. Ποια είναι λοιπόν η Christine, το “strawberrygirl”, η “bananasplitlady”;
Επιλογές: Christine, Happy House, Tenant, Red Light
10 # KillingJoke– KillingJoke
Λένε να μην κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του – μα στην περίπτωση της μουσικής μάλλον δεν ισχύει αυτό. Το ομότιτλο ντεμπούτο των KillingJokeΕΙΝΑΙ το εξώφυλλό του: μετά-αποκαλυπτικό, ατμοσφαιρικό, κρύο, σκληρό, αντισυμβατικό. Ένα ακατέργαστο διαμάντι της undergroundPost-Punkπου έφτασε να επηρεάσει μια πανσπερμία καλλιτεχνών του σκληρού ήχου – από τους Soundgardenκαι τους NineInchNails, στους Metallicaκαι τον MarilynManson.
Η μουσική του δίσκου θυμίζει κάποιο παγωμένο θάλαμο που γίνονται γενετικά πειράματα. Ίσως πάλι μοιάζει με βόμβα που εξαπολύεται σε γραφείο κάποιας πολυεθνικής. Ίσως και να παραπέμπει σε έναν κόσμο μετά την καταστροφή – εκεί που οι άνθρωποι ζουν σε κλειστές ομάδες, σκόρπιοι εδώ κι εκεί, κάτω από το έδαφος, ενώ η γη ψήνεται στον πυρετό ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος.
Οι KillingJokeαγνοούν τις μουσικές κατηγοριοποιήσεις. Είτε περιγράψεις αυτόν τον δίσκο ως Post-Punk, είτε ως πρώιμο Metal, είτε ως Proto-Industrial, είτε ακόμα και ως Funk (ο ρυθμός του μπάσου αρκεί) μέσα θα πέσεις.
Το απόλυτα βιωματικό soundtrackτης ολικής καταστροφής.
Επιλογές: Wardance, The Wait, Complications, Primitive
11 # Dead Kennedys – Dead Fruit for RottingVegetables
Περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο είδος μουσικής μέχρι τον ερχομό της Χιπ Χοπ, το Punkήταν περισσότερο οι στίχοι του, παρά η μουσική του. Ο λόγος είναι απλός: μπορείς να κατανοήσεις το Punkχωρίς τη μουσική – μα χωρίς τους στίχους, όχι. Είναι η γροθιά με νότες στο καλοφτιαγμένο μούτρο του κάθε βολεμένου, η ροχάλα που εκσφενδονίζεται στην αστραφτερή βιτρίνα του πολιτικού εφησυχασμού.
Δεν ήταν απαραίτητα όλα τα Punkσυγκροτήματα σκεπτόμενα – κάποιες φορές η αντίδραση έμοιαζε περισσότερο με τυφλά αντανακλαστικά κάποιου οργισμένου εφήβου, παρά με ενσυνείδητη κριτική τοποθέτηση. Μα οι DeadKennedysδεν ανήκαν σε αυτή την κατηγορία. Οι στίχοι του JelloBiafraείναι πανέξυπνοι, βαθιά σαρκαστικοί, εναρμονίζοντας το χιούμορ με τον πολιτικό ακτιβισμό. Και αυτός εδώ, ο πρώτος δίσκος του συγκροτήματος, ανήκει δικαιωματικά στα σημαντικότερα άλμπουμ στην ιστορία της Punkμουσικής.
Το “KillThePoor” προτείνει μια «λύση» για εκείνα τα… ενοχλητικά ζητήματα, που σαν μύγες ταλαιπωρούν τους πολιτικούς αρχηγούς, όπως η ανεργία και η φτώχεια: πολύ απλά, να ξεπαστρέψουν όλους τους φτωχούς και να ησυχάσουν με δαύτους.
The sun beams down on a brand new day
No more welfare tax to pay
Unsightly slums gone up in flashing light
Jobless millions whisked away
At last we have more room to play
All systems go to kill the poor tonight
Το “WhenYaGetDrafted” αποκαλύπτει τις αρετές της στρατιωτικής ζωής.
Economy is looking bad
Let's start another war when ya get drafted
Fan the fires of racist hatred
We want total war when ya get drafted
Όσο αφορά το “CaliforniaÜberAlles”… εδώ αποκαλύπτεται πως ο φασισμός μπορεί να πάρει πολλές μορφές – ακόμα κι εκείνη ενός χαρούμενου προσώπου. Αξίζει να αναφέρουμε πως ο τίτλος παραπέμπει στους εναρκτήριους στίχους του γερμανικού εθνικού ύμνου:“ Deutschland, Deutschland über alles” (“Η Γερμανία υπεράνω όλων”) –στίχοι οι οποίοι καταργήθηκαν μετά την πτώση του Τρίτου Ράιχ το 1945.
Αναρωτιέμαι πόσοι εθνικοί ύμνοι περιλαμβάνουν αντίστοιχους στίχους, που τονίζουν την υποτιθέμενη ανωτερότητα του συγκεκριμένου έθνους, έναντι των άλλων.
Zen fascists will control you
100% natural
You will jog for the master race
And always wear the happy face
Επιλογές: Holiday In Cambodia, Kill The Poor, When Ya Get Drafted, California Über Alles, Drug Me.
Αυτό δεν είναι το ηλιόλουστο L.A. των Media, κύριοι. Δεν είναι το L.A. με τις ηλιοκαμένες παραλίες, τους αστραφτερούς ουρανοξύστες και τις κοπέλες με τα πελώρια στήθη. Δεν είναι το L.A. των λευκών χαμόγελων και των αιώνιων υποσχέσεων. Όχι.
Αυτό το L.A. είναι σάπιο. Ζέχνει μπόχα υποκρισίας, αποφορά ναρκωτικών, κακοσμία πουλημένου σεξ, μυρωδιά κάλπικων Media, αέρα βίας και αδικίας. Μόνο η φωτιά μπορεί να βάλει τέρμα στη μιζέρια του.
“SexandDyingInHighSociety” δηλώνουν ευθαρσώς οι Xσε αυτόν εδώ, τον πρώτο τους δίσκο – μία φράση που αρκεί για να περιγράψει το περιεχόμενό του.
Αυτό είναι το αμερικανικό Punkσε μία από τις διαχρονικότερες στιγμές του. Παρέα με τους DeadKennedysοι Xξεχώρισαν από νωρίς ως μία μπάντα με σκεπτόμενους στίχους και ουσιώδεις μουσικές ικανότητες – συγκριτικά με άφθονους άλλους θιασώτες της punk. Αρκεί να ακούσετε την κιθάρα σε τραγούδια όπως το “TheUnheardMusic” ή τις βαθιές επιρροές από Rockabillyπου διέπουν το μεγαλύτερο μέρος του δίσκου – ενός δίσκου φλογερού στο περιεχόμενο, μα και απίστευτα ευχάριστου στο άκουσμα. Ενός δίσκου που σε κάνει να θες να χορέψεις και να τα διαλύσεις όλα – ταυτόχρονα. Για να μην αναφερθώ στην παρουσία του RayManzarek (των Doors) στα πλήκτρα μα και την παραγωγή του άλμπουμ – δεν είναι καθόλου τυχαία η διασκευή στο “SoulKitchen”. Αν οι Doorsεπαιζαν punkκαι είχαν περισσότερο κοινωνικό στίχο, ίσως ηχούσαν κάπως έτσι.
Κλείνω μεταφράζοντας ένα στιχάκι, που ομολογώ γουστάρω πολύ. “Δεν υπάρχουν άγγελοι… Μα οι διάβολοι παίρνουν πολλές μορφές”.
Το “IsThisReal” ολοκληρώνει την τριάδα των punkδίσκων που επέλεξα για το έτος 1980 – μια χρονιά που δεν ήταν καθόλου άσχημη για το αμερικανικό πανκ τελικά.
Αρκετός κόσμος έμαθε τους Wipersστα 90’s, όταν ο KurtCobainδιασκεύασε τα “ReturnOfTheRat” και “D-7” και συμπεριέλαβε τους Wipersστη λίστα των συγκροτημάτων που τον επηρέασαν. Δεν ήταν λίγοι τότε εκείνοι που ανέτρεξαν στα περασμένα και ανέσυραν την τριάδα των Wipersαπό την άγνοια, τοποθετώντας τη εκεί που της αξίζει: στο βάθρο των κορυφαίων πανκ συγκροτημάτων της αμερικανικής σκηνής.
Το “IsThisReal?” είναι το ντεμπούτο τους. Ωμό και ακατέργαστο (όπως οφείλει να είναι ένα πανκ ντεμπούτο), παρέχοντας ωστόσο στιγμές γνήσιας πανκ ευδαιμονίας. Ομολογουμένως η παραγωγή του δίσκου μειώνει ως ένα βαθμό τη δύναμη του περιεχομένου του. Μα και ο πιο αυστηρός ακροατής οφείλει να αναγνωρίσει την δύναμη συνθέσεων όπως τα “UpFront”, “AlienBoy”, “D-7”, και “WindowShopForLove” (το τελευταίο ανήκει στα top-10 αγαπημένα μου πανκ τραγούδια όλων των εποχών).
Ακούγοντας τους Wipersεν έτει 1980 νομίζεις πως βλέπεις μια μικρογραφία εκείνου που θα εξελισσόταν κάποια χρόνια μετά σε συγκροτήματα όπως οι Melvins, οι Mudhoneyκαι οι Nirvana. Με άλλα λόγια, εδώ βρίσκεται η ουσία του μελλοντικού Grunge. Όλη η ορμή, όλο το χυμαδιό, όλη η γνησιότητα – πριν γίνει κι αυτό ένα εμπόρευμα.
14 # TheClash– Sandinista!
Μετά το “LondonCalling” ο κόσμος ήταν δικός τους. Τα όρια είχαν γκρεμιστεί, τα σύνορα αποκαλύφτηκαν μια πλάνη. Πίσω από τους τεχνητούς διαχωρισμούς των κρατών, της γλώσσας και της πολιτικής δεσπόζει η μία, πάντα ενιαία, κοινή ανθρώπινη λαλιά. Και αν έχει ένα σκοπό η μουσική είναι να αποκαλύψει αυτή ακριβώς την ψευδαίσθηση των ορίων, να σπάσει τους διαχωρισμούς, να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά.
Κάποιες φορές το ίδιο το μέσο είναι το μήνυμα. Πως γίνεται να μιλάς μια διεθνή – ή διεθνιστική, αν προτιμάτε – γλώσσα, επιμένοντας σε ένα και μόνο είδος μουσικής; Γιατί να μην ενσωματώσεις άφθονες από τις μουσικές του κόσμου στο προσωπικό σου ύφος; Αν επιθυμείς να σπάσεις τις διαχωριστικές ταμπέλες ανάμεσα στους ανθρώπους, γιατί να μην αρχίσεις από την ίδια σου τη μουσική.
Αυτό έκαναν οι Clashλοιπόν. Αναμφισβήτητα η πιο πολυδιάστατη από τις αυθεντικές punkμπάντες, σε αυτόν εδώ τον τέταρτο δίσκο τους αποφάσισαν να ξεπεράσουν κάθε μουσικό όριο, συνδυάζοντας στοιχεία από rockabilly, reggae, dub, calypso, disco, funk, jazz, gospelκαι rap. Το αποτέλεσμα ήταν ένας κολοσσός τριών δίσκων και 36 συνολικά κομματιών και ένα από τα πιο συναρπαστικά εγχειρήματα στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής. Όσο αφορά τον τίτλο του δίσκου; Να θυμώσουμε πως βρισκόμαστε στο 1980, τον καιρό που οι Sandinistasείχαν πάρει τα ηνία στη Νικαράγουα – και οι Clash, πάντα πολιτικοποιημένοι, πάντα σκεπτόμενοι, παρακολουθούσαν τις εξελίξεις με ενδιαφέρον.
Σε αντίθεση με την σαρωτική κριτική αποδοχή του “LondonCalling”, το “Sandinistas!” άφησε μεικτές εντυπώσεις στην αρχή. Κάποιοι θεώρησαν το εγχείρημα των Clashυπερφίαλο και υπερβολικά μεγάλο σε έκταση – ο δίσκος θα ήταν εξαιρετικός αν κοβόταν κατά το ήμισυ περίπου και τα υπόλοιπα τραγούδια έμεναν απέξω. Ωστόσο οι όποιες κριτικές δεν εμπόδισαν το άλμπουμ να κατακτήσει τις πρωτιές του – και με το πέρασμα των χρόνων να ανεβαίνει ολοένα και περισσότερο στην εκτίμηση του κόσμου, καθιστώντας το ένα από τα απόλυτα crossoverάλμπουμ όλων των εποχών.
Προσωπικά, αν με ρωτάτε, αν έπρεπε να επιλέξω 30-40 αγαπημένους δίσκους από τους 300 που θα συμπεριλάβω σε αυτό το αφιέρωμα, το “Sandinistas!” θα βρισκόταν ανάμεσά τους. Δεν είναι μόνο η μουσική ποικιλομορφία του δίσκου… ούτε η βαθιά κοινωνική ευαισθησία του… μα η γενικότερη αντίληψη που το χαρακτηρίζει. Πέρα από όρια, πέρα από σύνορα, πέρα από ταμπέλες – εκεί που η μία και ενιαία γλώσσα της τέχνης μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους.
15 # TheSpecials– MoreSpecials
Αν αυτός ο δίσκος ήταν ζώο, υποθέτω θα ήταν μία από εκείνες τις ραβδωτές καμήλες των εξωτικών νησιών, οι οποίες τρέφονται με εκλεκτή μεξικάνικη τροφή και δροσίζουν το λαρύγγι τους με πίνα κολάντα. Δεν έχει σημασία που δεν υπάρχει ζώο σαν αυτό που σας περιέγραψα – το γεγονός πως το φανταστήκατε και μόνο αρκεί.
Η Skaγεννήθηκε στα 60’s, μα η δεκαετία του 70 και του 80 αγκάλιασε εκ νέου τους τζαμαϊκανούς μουσικούς ρυθμούς, όπως είχε κάνει με τη Reggae. Ο άνεμοςελευθερίας που έφεραν αυτές οι μουσικές προσέλκυσαν το νεαρόκοσμο των καιρών, πολλοί δε ανάμεσά τους ανήκαν στην πρώτη εκείνη γενιά της Punk, που αναζητούσε στη μουσική τόσο μια διέξοδο, όσο και μια μορφή αντίδρασης στην αυξανόμενη καταπίεση της θατσεριανής/νεοφιλελεύθερης εποχής. Αν το Πανκ ήταν η θρυμματισμένη βιτρίνα της απογυμνωμένης κοινωνίας, η Σκα – παρέα με το ξαδερφάκι της, τη Ρέγκε – υπήρξε το παράθυρο με θέα στη θάλασσα που δρόσιζε τους εξαγριωμένους αντιρρησίες. Και οι Specialsανήκαν στα συγκροτήματα εκείνα που αποτέλεσαν τον τέλειο συνδετικό κρίκο ανάμεσα στα μουσικά αυτά είδη.
Με αυτόν εδώ το δεύτερό τους δίσκο, οι Specialsαποκαλύπτουν μια ιδιαίτερη μουσική ποικιλομορφία, συνδυάζοντας τη Ska, τη Reggae, τον ρετρό ήχο των Fifties, στοιχεία από Mariachiκαι Western, μια υποψία 60’sJamesBond, ως και ορισμένες δόσεις από μουσική lounge, μα και μια γενικότερη διάθεση πειραματισμού. Όλα αυτά ενδεδυμένα με εκείνη την απαραίτητη punkαισθητική, αντιπολεμικούς στίχους και extra-coolδιάθεση. Περισσότερο coolκι από εκείνη την παγωμένη πίνα κολάντα.
Δίσκος που όσο ακούς, τόσο μεθάς με τη μουσική του. Ακόμα και αν οι Specialsδεν έμελλε να αγγίξουν ξανά τα ύψη που άγγιξαν με τα πρώτα δυο άλμπουμ τους, το εισιτήριο για την Ουτοπία αν μη τι άλλο πρόλαβαν να μας το χαρίσουν. Μένει να επιχειρήσουμε εκ νέου το ταξίδι λοιπόν. Hραβδωτή καμήλα μας περιμένει.
16 # TheB-52’s– WildPlanet
Οι βιβλιοφάγοι και ειδικά οι φίλοι της Επιστημονικής Φαντασίας γνωρίζετε σίγουρα το “Hitchhiker’sGuideToTheGalaxy” – την ανεπανάληπτη αυτή σειρά του DouglasAdams (πρέπει κάποια μέρα να γράψω ένα αφιέρωμα) που αναποδογύρισε το Σύμπαν, του αφαίρεσε την πάνα και του έδωσε μερικές ξυλιές στον πισινό – επειδή τόλμησε να είναι τόσο μεγάλο και απέραντο. Και έπειτα έριξε λίγη πούδρα πάνω του, για να δείξει πως παρόλ’ αυτά το αγαπά.
Έχω την αίσθηση πως ο πρώτοι δύο δίσκοι των B-52’sθα ήταν ιδανικό συνοδευτικό soundtrackγια την αναφερόμενη σειρά βιβλίων. Το “WildPlanet” είναι το δεύτερο άλμπουμ τους και το μενού περιλαμβάνει: 60’sπερούκες, surfguitarρυθμοί, διαστημική ποπ αισθητική, σεξουαλικά προκλητικές πινελιές και μια ατελείωτη δόση τρέλας. Εκεί που το πολύχρωμο πνεύμα της δεκαετίας του 60 σμίγει με το υγιές κιτς των 80’s. Το αποτέλεσμα είναι εκρηκτικό.
Δύο είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των B-52’s: η αισιόδοξη και αλλοπαρμένη συνάμα διάθεση που σου προκαλεί η μουσική τους· και η μοναδικότητά τους. Πραγματικά δεν υπάρχει άλλη μπάντα σαν αυτούς.
Επίσης: είναι από τους δίσκους που ακούς και θες να χορέψεις, ή ακόμα καλύτερα, να κάνεις σεξ. Και αν δεν έχεις σύντροφο διαθέσιμη εκείνη τη στιγμή, έστω, όπως τη βολέψεις. Πόσες και πόσες φορές δεν χορεύουμε μονάχοι, εξάλλου. Ναι, για χορό μιλάμε, σωστά; Party out of bounds!
17 # Pretenders – Pretenders
Attitude! Νατοπρώτοπουσκέφτεσαιότανφέρνειςκατάνουτηντραγουδίστριατων Pretenders, Chrissie Hynde. Να μια γυναίκα που δε μασάει, λες. Δεν είναι τυχαία εξάλλου η επιρροή που άσκησε ως και στη Madonna– μένοντας στο θέμα της αίσθησης ανεξαρτησίας και της δυναμικής που ανέδυε. “Να μια γυναίκα που δε μασάει, σ’ έναν κόσμο αντρών”, όπως την είχε χαρακτηρίσει. Παρέα με τη Blondieκαι τη Siouxsieέδειχναν το δρόμο προς μια εναλλακτική προσέγγιση στο ροκ της δεκαετίας του 80.
Ή όπως λέει η ίδια η Chrissieστον παρών δίσκο: “Baby, FuckOff”.
Το παρόν ντεμπούτο των Pretendersθεωρείται από πολύ κόσμο ως ένα από τα κορυφαία ντεμπούτα της δεκαετίας. Και είναι γεγονός πως οι ίδιοι οι δημιουργοί του δεν το ξεπέρασαν. Η αυθεντικότητα του Punkσυναντάει τους πειραματισμούς του NewWaveκαι την πιασάρικη δόμηση της Ποπ. Οι αεράτες ερμηνείες της ChrissieHyndeτις κιθάρες του JamesHoneyman-Scott. Το αποτέλεσμα είναι ένας εξαιρετικά ποικιλόμορφος δίσκος, του οποίου κανένα τραγούδι δεν μοιάζει με το άλλο. Από την έκρηξη του “ThePhoneCall”, στην ευαισθησία του “Kid” και από τον υπνωτικό, σχεδόν αισθησιακό ρυθμό του “PrivateLife” στο απόλυτα ανεβαστικό “BrassInPocket” – το τελευταίο θα μπορούσε να ιδωθεί και ως το τέλειο ραδιοφωνικό χιτ.
Μα μην σας παρασέρνει το popπερίβλημα – μέσα του ο δίσκος κοχλάζει.
18 # REOSpeedwagon– HighInfidelity
Οι REOSpeedwagonέχαιραν ήδη μια σχεδόν δεκαετή πορεία στο χώρο της ροκ μουσικής – μα ήταν σε αυτόν εδώ το δίσκο που εκτοξεύτηκαν στο mainstreamκαι κατέκλυσαν τους ραδιοφωνικούς σταθμούς του κόσμου. Λιγότερο σκληροί συγκριτικά με τον παλιότερό τους ήχο, περισσότερο εμπορικοί, μα κατέχοντας το κοκαλάκι της νυχτερίδας – εκείνο που γνωρίζει πώς να γράφει τα τέλεια χιτ. Ξέρετε – εκείνα τα τραγούδια που τα ακούς μια φορά και σου κολλάνε και μετά σιγοτραγουδάς όλη τη μέρα, ξανά και ξανά και ξανά.
Τέτοιαυπήρξανλοιπόντα“Keep On Loving You”, “Take It On The Run”, “Tough Guys”, “Out Of Season” και“Follow My Heart”. Τραγούδια που μοιάζουν πασπαλισμένα με κάποια από εκείνες τις ξυλόκολλες, που αν κολλήσουν κάτι δεν ξεκολλάει με τίποτα – αντίστοιχα μένουν κι αυτά σε σένα αν τα ακούσεις.
Λίγα χρόνια μετά οι REOSpeedwagonθα παρέδιδαν κι ένα “Can’tFightThisFeeling” αποτελειώνοντάς μας πλήρως. Γλυκανάλατα; Ίσως. Μα άντε να σου ξεκολλήσουν έτσι και τ’ ακούσεις μια φορά…
19 # IronMaiden– IronMaiden
Στενά νυχτερινά σοκάκια κάποιας αστικής γειτονίας· ο αντίλαλος από το τρεχαλητό κάποιου παρανόμου· αχτίδες που μόλις δραπέτευσαν απ’ το φεγγάρι· το μεγάλο ρολόι που χτυπά υπόκωφα στη σιγαλιά· ομίχλη που ξεχύνεται σαν αίμα από πληγή· μια πόρτα που τρίζει· μουσικές συμφωνίες κάποιου μασκοφόρου· η Μάργκαρετ Θάτσερ νεκρή από το χτύπημα ενός τέρατος· ένας κόσμος που αλλάζει· το τέρας που ξυπνά και σε κοιτάζει. Τώρα όλα ξεκινούν.
Το ντεμπούτο των IronMaidenπαραμένει ένας από τους κορυφαίους δίσκους στην ιστορία της σκληρής μουσικής. Καταμεσής του σκληροπυρηνικού πολιτικού κλίματος των αρχών της δεκαετίας του 80, δεν ήταν λίγοι οι νέοι στα αστικά κέντρα και τις εργατικές γειτονιές της Βρετανίας που έπιασαν μια κιθάρα και αναζήτησαν μια διέξοδο μέσω της μουσικής. Η ατμόσφαιρα ήταν ήδη μπολιασμένη από τον χείμαρρο του Punk– το μόνο που έμενε ήταν μια επιστροφή στις μουσικές ρίζες των 70’sκαι μια απόπειρα να συνταιριάξουν η ορμητικότητα του πρώτου, με τις μουσικές αναζητήσεις των κλασικών συγκροτημάτων της περασμένης δεκαετίας. Κάπως έτσι λοιπόν, καταμεσής της ομιχλώδους, υγρής βρετανικής νύχτας, γεννήθηκε το NewWaveOfBritishHeavyMetal (NWOBHM). Oι IronMaidenυπήρξαν οι σημαιοφόροι του και ο Eddieη μασκότ του.
Ο πρώτος δίσκος των Maidenδιατηρεί μια αίσθηση φρεσκάδας και μια γνήσια διάθεση αλητείας, εφάμιλλη με εκείνη των συγκροτημάτων του Punk, που δεν έμελλε να δούμε στη συνέχεια του συγκροτήματος. Σε αυτό παίζουν ρόλο αφενός το κλίμα των καιρών και αφετέρου η χαρακτηριστική χροιά του τότε τραγουδιστή, PaulDi’Anno– η φωνή του θυμίζει διάλεκτο κάποιας συμμορίας των δρόμων. Οι στίχοι του μπασίστα SteveHarrisαποτίνουν φόρο τιμής στην ατομική ελευθερία, πέρα από δεσμούς και όρια, ενώ παράλληλα φανερώνουν μια διάθεση απόδρασης σε κάποιον άλλο, βαθύτερο και πιο αυθεντικό κόσμο, εκεί που η φαντασία σμίγει με την πραγματικότητα. Τα τελευταία έμελλε να γίνουν σήματα κατατεθέντα του HeavyMetal.
Όσο αφορά τη μουσική; Από τον πηγαίο αυθορμητισμό ενός “RunningFree” στην αμεσότητα ενός “Prowler”, από τον λυρισμό ενός “RememberTomorrow” στη συμφωνική πανδαισία ενός “PhantomOfTheOpera” και από τη μελαγχολία ενός “StrangeWorld” στην ανόθευτη εφηβική διάθεση ενός “IronMaiden”… δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως έχουμε να κάνουμε με ένα μουσικό έργο υψηλότατων προδιαγραφών. Οι ίδιοι οι Maidenέμελλε να δώσουν πολλά ακόμα κλασικά άλμπουμ, μα κανένα δεν έμοιαζε στο στυλ και τη διάθεση του ντεμπούτου τους.
Ναι – η νύχτα που για πρώτη φορά ξεχύθηκε ο Eddieστα στενά και τα σοκάκια της Αγγλίας ήταν μια χαρμόσυνη νύχτα για την ιστορία της μουσικής.
20 # BlackSabbath– HeavenAndHell
Αν περάσεις απ’ τον Παράδεισο μια μέρα… αν διασχίσεις τα στενά που οι θνητοί απαγορεύεται να βλέπουν… και αν πετύχεις εκείνους τους αγγέλους που καπνίζουν, κάνοντας ρεπό απ’ την καταναγκαστική θεάρεστη εργασία τους και σχολιάζοντας πώς να αναποδογυρίσουν την τάξη των πραγμάτων… σε παρακαλώ τότε να θυμηθείς τα ακόλουθα λόγια ενός σοφού – που δεν ήταν ούτε άγγελος, ούτε διάβολος, μα κάτι καλύτερο και απ’ τα δυο μαζί:
“Ο εραστής της ζωής δεν είναι ποτέ αμαρτωλός” – έτσι αντήχησαν τα λόγια του, σκορπίζοντας με κόκκινο κρασί τα στεγνά, ανηδονικά ως τότε σύννεφα. Και συνέχισε ως εξής:
“Η ζωή, λένε, είναι ένα καρουζέλ. Γυρίζει τόσο γρήγορα κι εσύ πρέπει να το καβαλήσεις σωστά για να μην πέσεις. Και ο κόσμος είναι γεμάτος βασιλείς και βασίλισσες, που τυφλώνουν τα μάτια σου και κλέβουν τα όνειρά σου… Και σου λένε πως το άσπρο είναι μαύρο και πως το φεγγάρι δεν είναι παρά ο ήλιος μες στη νύχτα… Και αν βαδίσεις, λένε, σε χρυσοστολισμένες αίθουσες θα κρατήσεις όλο το χρυσό που ρέει…
Κι εσύ, ανόητε, τους πίστεψες! Ανόητε, δεν ήξερες πως πρέπει να χορέψεις – και να ματώσεις, να ματώσεις χορεύοντας; Δεν ήξερες πως πρέπει να χύσεις αίμα ενώ χορεύεις… να χύσεις αίμα όσο αγαπάς;
Ανόητε… συνεχίζεις να τους πιστεύεις.
Συνεχίζεις να πετάς στα σύννεφα και να αγνοείς τους αγγέλους που καπνίζουν στη γωνιά τους – κάνοντας σχέδια πώς να ανατρέψουν την τάξη των πραγμάτων… ποτίζοντας με κρασί, κόκκινο σαν αίμα, πηχτό σαν σπέρμα, τα τόσο λευκά, τόσο μονότονα, τόσο βαρετά σύννεφα.
Κι εγώ, κύριοι, μόλις σας περιέγραψα το “HeavenandHell” των BlackSabbath. Με το μόνο τρόπο που ένιωσα πως με εκφράζει. Εκεί που η φαντασία του RonnieJamesDioέσμιξε με τη μουσική ιδιοφυία ενός TonyIommi… Εκεί που οι BlackSabbathχαιρέτησαν τη δεκαετία του 80 με ένα τόσο διαφορετικό, μα τόσο Sabbathδίσκο… και τα υπόλοιπα είναι μουσική ιστορία.
Μουσική, είπα; Με συγχωρείτε – ξέρουμε καλά πως είναι κάτι παραπάνω.
“The closer you get to the meaning
The sooner you'll know that you're dreaming”
21 # OzzyOsbourne– BlizzardOfOzz
Κι ενώ η παλιοπαρέα του συνέχιζε το δρόμο της με μπροστάρη τον RonnieJamesDio, oOzzyOsbourneγύριζε τη σελίδα στο προσωπικό του μουσικό βιβλίο. Το “BlizzardOfOzz” αφενός ξεδίπλωσε τον metalήχο της νέας δεκαετίας… και αφετέρου εκτόξευσε τον Ozzyσε νέα ύψη δημοσιότητας. Ο χωρισμός του με τους Sabbathείχε αποδώσει καρπούς. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως ο συγκεκριμένος, πρώτος δίσκος του, παραμένει αξεπέραστος – τουλάχιστον μεταξύ των σόλο δίσκων της δεκαετίας του 80, μια που τα “NoMoreTears” και “Ozzmosis” των 90’sομολογουμένως είναι καταπληκτικά άλμπουμ.
Μα το “BlizzardOfOzz” ανήκει στα Eighties– και αποπνέει αέρα Eighties. Αυτό είναι το metalτης νέας δεκαετίας: δυναμικό και μελωδικό ταυτόχρονα, ικανό να γεμίζει στάδια, να ξεσηκώνει πλήθη κόσμου με τα περίτεχνά του σόλο και να συγκινεί με τις χαρακτηριστικές του μπαλάντες. Τα 80’sυπήρξαν η χρυσή δεκαετία του HeavyMetalκαι το ντεμπούτο του Ozzyανήκει στους κλασικότερούς της δίσκους. Όσο αφορά τον ίδιο τον Ozzy; Η εικόνα της Metalμουσικής δεν θα μπορούσε να είχε βρει πιο αντιπροσωπευτικό μπροστάρη – και οι συντηρητικοί γονείς του κόσμου δεν θα μπορούσαν να είχαν βρει καλύτερο παράδειγμα προς αποφυγή για τα τρυφερά τους βλαστάρια.
Ένα πολύ μεγάλο μερίδιο της επιτυχίας του δίσκου – και συνάμα, της σόλο πορείας του Ozzy– ανήκει στον κιθαρίστα RandyRhoads, με τον οποίο συνεργάστηκε ο Ozzyστα δύο πρώτα studioalbumτου. Δίχως τον Randyκλασικοί ύμνοι όπως το “CrazyTrain” και το “Mr. Crowley” δύσκολα θα είχαν υπάρξει. Δυστυχώς έφυγε νωρίς – αφήνοντας όμως πίσω του μια πολύτιμη κληρονομία.
Επιλογές:Mr. Crowley, Goodbye To Romance, Crazy Train, Revelation (Mother Earth)
22# JudasPriest– BritishSteel
Όταν ένας δίσκος περιλαμβάνει ένα από τα πιο τέσσερα ή πέντε πιο χιλιοπαιγμένα (σε ροκάδικα, κλαμπ, ραδιόφωνα και καφετέριες) τραγούδια στην ιστορία της σκληρής μουσικής, είναι αδύνατο να απουσιάζει από το παρόν αφιέρωμα. Ακόμα και αν έχει μαλλιάσει η γλώσσα μας να επαναλαμβάνουμε για εκατομμυριοστή φορά “BreakingTheLaw, BreakingTheLaw…”, ακόμα και αν έχουμε απομνημονεύσει νότα προς νότα το τόσο χαρακτηριστικό εκείνο ριφ του τραγουδιού, σε σημείο κορεσμού… αυτό, αν μη τι άλλο, σημαίνει πως έχουμε να κάνουμε με τον ορισμό του κλασικού.
Το “BritishSteel” κατά τη γνώμη μου δεν είναι ο κορυφαίος δίσκος των Priest– είναι όμως ο κλασικότερός τους. Και σε αυτή την πρόταση δεν υπάρχει καμία απολύτως αντίφαση. Πρόκειται για τον περισσότερο χαρακτηριστικό Priestδίσκο – εκείνον που θα έδινες ν’ ακούσει κάποιος που δεν έχει ιδέα από τη μουσική τους. Το “SadWingsOfDestiny” περιλαμβάνει καταπληκτικές συνθέσεις, μα ο ήχος του ριζώνει ακόμα γερά στα 70’s. To“Painkiller” είναι κλασικό, μα διαδέχεται την δεκαετία του 80 – μοιάζει περισσότερο με κύκνειο άσμα μιας εποχής, παρά με το κάλεσμα μιας νέας. Όσο αφορά τα “ScreamingForVengeance” και “DefendersOfTheFaith”, συνιστούν το απόγειο του ήχου τους στα 80’s– μα όπως και να το κάνουμε αυτό το ξυράφι στο εξώφυλλο του “BritishSteel” είναι αξεπέραστο.
Hιστορία έγραψε πως ο RobHalfordείναι ο αρχετυπικός 80’smetalfrontman– το πρότυπο πάνω στο οποίο άφθονοι metalheadsτον καιρό εκείνο αποπειράθηκαν να χτίσουν την εικόνα τους. Τότε – που το metalήταν συνώνυμο με τα δερμάτινα και τις αλυσίδες. Και το κιθαριστικό δίδυμο των GlennTiptonκαι K.K. Downingοικοδόμησε μουσικούς ογκόλιθους που χιλιάδες αποπειράθηκαν να μιμηθούν – ελάχιστοι όμως τα κατάφεραν εξίσου καλά.
Πέραν του “BreakingTheLaw” ο δίσκος περιλαμβάνει κλασικά τραγούδια όμως τα “United”, “MetalGods”, “Grinder” – και φυσικά το μεταμεσονύχτιο ύμνο των απανταχού μεταλλάδων της οικουμένης, τότε, τώρα και για πάντα: “LivingAfterMidnight”.
Με δίσκους όπως το “BritishSteel” και τα προαναφερθέντα ντεμπούτα του Ozzyκαι των Maidenήταν πλέον φανερό πως η δεκαετία του 80 θα ανήκε – σε σημαντικό βαθμό – στη μέταλ μουσική.
23 # Motörhead – Ace Of Spades
Φτάσαμε, αισίως, στονκόσμοτωνMotörhead. Καιρός να βάλουμε τους καλούς τρόπους στην άκρη και τις γλυκανάλατες διαθέσεις στη λεκάνη της τουαλέτας. Να κατεβάσουμε μια μπουκάλα οινόπνευμα με ολίγο από ποτό μέσα του και να αναζητήσουμε τη γκόμενα της αρεσκείας μας. Και να κάνουμε βρώμικο, βρώμικο, βρώμικο έρωτα ως το πρωί. Να γαμηθούμε σαν τα ζώα ενώ η μουσική αλωνίζει τις παραδομένες μας ορέξεις. Να ξεσκιστούμε σαν τα σκυλιά στη λάσπη, σκοτώνοντας το χθες, αδιαφορώντας για το αύριο, εξαϋλώνοντας το σήμερα στην κάθε του στιγμή.
Το “AceOfSpades” είναι ο τέταρτος δίσκος των Motörhead– και ο δίσκος που τους καταξίωσε στα πλήθη του κόσμου. Ήταν η εποχή του NWOBHMκαι τοποθέτησαν τους Motörheadυπό την ίδια ταμπέλα που είχαν συμπεριλάβει συγκροτήματα όπως οι Maiden, οι Priestκαι οι Saxon– αν και στην πραγματικότητα η μουσική των Motörheadδεν μοιάζει με εκείνη των προαναφερθέντων συγκροτημάτων. Παραείναι ωμή, παραείναι πρωτόλεια, παραείναι ακατέργαστη, παραείναι ενεργητική… για δες, ποιος είναι ο σωστός όρος;
Α, ναι. Rock ‘n Roll. Αυτός είναι ο όρος. Αυτές ήταν οι μαγικές λέξεις με τις οποίες ήθελε ο Lemmyνα περιγράφουν τη μουσική του. Justafuckin’ rock‘nrollband. Και μία από τις κορυφαίες που υπήρξαν.
Ο παρών δίσκος περιλαμβάνει όλα εκείνα που έκαναν τη μουσική των Motörheadτόσο χαρακτηριστική. Η μουσική μοιάζει με οδοστρωτήρα πρωταρχικής ενέργειας, ικανή να ισοπεδώσει κάθε εφησυχασμένο αυτί και να ερεθίσει κάθε καυλωμένη ύπαρξη. Χρειάζεταινααναφερθώεκτενώςσεκομμάτιαόμωςτο“Love Me Like A Reptile”, “Jailbait”, “Live To Win”, The Chase Is Better Than The Catch” καιτοομότιτλο; Όχι, δεν χρειάζεται.
Κάνε τη χάρη στον εαυτό σου και άκου αυτόν τον οργασμικό δίσκο. Ξανά και ξανά. Η επανάληψη είναι μητέρα κάθε μάθησης και κάθε ηδονής.
Επιλογές:Ace Of Spades, The Chase Is Better Than The Catch, The Hammer, Jailbait, Live To Win, (We Are) The Road Crew
Ομολογουμένως αν έχεις ακούσει έναν δίσκο των AC/DCείναι λες και τους έχεις ακούσει όλους. Μα αυτή η κριτική θα μπορούσε να αντιστραφεί ως εξής: αν δεν έχεις ακούσει αυτόν τον έναν – ανάμεσα σε όλους – δίσκο δεν ξέρεις τι χάνεις.
Θα μπορούσαμε να επεκτείνουμε αυτή τη σκέψη ως εξής: σύμφωνοι, η μουσική των AC/DCδεν χαρακτηρίζεται από την ποικιλομορφία της… μα αν την αφαιρέσεις από την ιστορία της ροκ μουσικής μοιάζει λες και άνοιξε κάποια μαύρη τρύπα στο χωρόχρονο. Ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Ναι – τόσο σημαντική είναι αυτή η μπάντα.
Ας επιστρέψουμε λοιπόν στον «ένα δίσκο». Η επιλογή θα μπορούσε να γίνει μεταξύ του “HighwayToHell” και του παρόντος, “BackInBlack”. Εδώ περιλαμβάνεται το νέκταρ και η αμβροσία του rock‘nroll. Ή αν προτιμάτε, το ACκαι το DCτου rock‘nroll. Δύο από τις βασικότερές του λέξεις. Ασφαλώς δεν μπορείς να μείνεις σε αυτές τις λέξεις και μόνο – μα κάπου πρέπει να γίνει η αρχή. Και τι καλύτερο από αυτόν εδώ το δίσκο.
Ο θλιβερός θάνατος του BonScottδεν πτόησε την παρέα των αιώνιων μαθητών με τα κοντά σορτς και τις γραβάτες. Ο ερχομός του BrianJohnsonέμοιαζε με κάλεσμα κάποιου παλιού φίλου – σχεδόν νιώθεις πως ήταν πάντα εκεί. Τα τραγούδια του άλμπουμ ορίζουν την έννοια του κλασικού. Ο δίσκος σημείωσε πελώρια επιτυχία και καταξίωσε για πρώτη φορά τους AC/DCστις ΗΠΑ. Και τα απανταχού κορίτσια στις συναυλίες του κόσμου σήκωσαν τις μπλούζες τους και αποκάλυψαν τα υπέροχά τους στήθη. Έτσιαπλά.
Γιαλίγοοκόσμοςέμοιαζειδανικός.
25 # Tom Waits – Heartattack And Vine
“Don't you know there ain' t no devil… There’s just god when he's drunk”
Μόνο ο θεός υπάρχει που μεθάει… και παίρνει τότε τη μορφή διαβόλου και μας ξεγελά – μας αποκαλύπτει ο TomWaits, χαρίζοντάς μας ένα από τα κορυφαία δίστιχα στην ιστορία της μουσικής.
Το “HeartattackandVine” είναι ένας από τους πρώτους δίσκους του Waitsπου έτυχε να ακούσω. Δεν θα ξεχάσω πόση εντύπωση μου έκανε ο βαθύς συναισθηματικός του λυρισμός – όμοιος με πηγάδι που ξεχειλίζει ποίηση και αλκοόλ. Μοιάζει με νύχτα που επιδίδεται σε ανελέητο στριπτίζ, ξεγυμνώνοντας τον ουρανό από τα σύννεφά του, αποκαλύπτοντας την ολόγυμνη σελήνη – κι εσύ την παρατηρείς και αναπολείς και μελαγχολείς – και γράφεις τραγούδια για πάρτη της.
Το παρόν άλμπουμ σηματοδοτεί εξάλλου το κύκνειο άσμα της πρώτης μουσικής περιόδου του Waits– εκείνη που θα χαρακτηρίζαμε ως την “μποέμ-τζαζ” περίοδό του. Τον καιρό εκείνο που δεν ήταν ακόμα ευρύτερα γνωστός – και τα τραγούδια του ένιωθες πως απευθύνονται σε μεμονωμένες υπάρξεις – μοναχικές, συναισθηματικές και αιώνια μεθυσμένες – από αλκοόλ, ποίηση ή χαμένες προσδοκίες.
Πλάι στις κλασικές πιάνο μπαλάντες του Waitsκαι σε βαθιά λυρικές στιγμές όπως το “JerseyGirl” ξεχωρίζουν τραγούδια όπως το ομότιτλο, το “Mr. Siegal” και το “InShades”, στα οποία τον πρώτο λόγο πλέον παίρνουν οι κιθάρες και η Bluesαισθητική. Εν μέρει αποκαλύπτουν το δρόμο που θα ακολουθούσε ο Waitsστο μέλλον.
Μεθύστε λοιπόν ακούγοντας τον υπέροχο αυτό δίσκο… Και κάντε μια συμφωνία με τη σελήνη, ώστε το επόμενο στριπτίζ της να είναι για σας και μόνο.
Κλείνω με έναν ελληνικό δίσκο.
26 # Μάνος Λοΐζος – Για Μια Μέρα Ζωής
Ήταν το 80 που ο Μάνος Λοΐζος κυκλοφόρησε το «Για Μια Μέρα Ζωής». Ήταν τότε που η Δήμητρα Γαλάνη δήλωνε πως «σε ψάχνω στα λαμπρά σφαγεία των δρόμων, στις νευρωτικές διαδρομές, στη θάλασσα που δε θα ‘ρθει ξανά… στη θάλασσα που βαρέθηκε ν’ αλλάζει χρώματα για να την αγαπάνε».
Ήταν τότε που ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου ανέφερε στη διάρκεια κάποιας νύχτας δίχως ύπνο «κι αν είμαι ροκ, μη με φοβάσαι».
Ήταν τότε που η Δώρα Σιτζάνη αφιέρωνε ένα από τα γλυκύτερα τραγούδια αγάπης σε κάποιο «πουλάκι του δρόμου».
Ήταν τότε που η Δήμητρα Γαλάνη – πάλι – εξομολογούνταν το «τραγούδι της νοικοκυράς» - και για πρώτη φορά μια γυναίκα μιλούσε στην καρδιά τόσων και τόσων γυναικών της πόλης, σκυμμένες πάνω στο νοικοκυριό τους, φορτωμένες τις έγνοιες της καθημερινότητας. «Ποια λεφτεριά ονειρεύτηκες κι εσύ»...
Ήταν τότε – τέλος – που ο Μάνος Λοΐζος έκανε την ακόλουθη εξομολόγηση:
Σ'ακολουθώ, στην τσέπη σου γλιστράω,
σα διφραγκάκι τόσο δα μικρό.
Σ'ακολουθώ και ξέρω πως χωράω,
μες στο λακκάκι που 'χεις στο λαιμό.
Έλα κράτησέ με και περπάτησέ με
μες στο μαγικό σου το βυθό.
Πάρε με μαζί σου στο βαθύ φιλί σου,
μη μ'αφήνεις μόνο, θα χαθώ…
